1957 Questionnaire response by Elen Thomas

Description

Responses to a 1957 questionnaire created by the Welsh Folk Museum and distributed by Anglesey Rural Community Council, and completed by Elen Thomas, Llanddona, Anglesey on the subject area of 'a typical work day in years gone by'.

---

Transcription

 

[MS 338_0001]

 

[Beth oedd amser codi arferol?]

Pump or[sic] gloch y bore

 

[A godai pawb yr un amser?]

Byddai pawb or gweision ond nid y teulu

 

[A wneid unrhyw waith cyn brecwast?]

Yn gaeaf Porthi, Carthu, gwisgo’r wedd yn barod

 

[Pa bryd oedd amser brecwast?]

Chwech or[sic] gloch

 

[Beth a fwyteid i frecwast?]

Brywes bara Ceirch, Bara llaeth, ac efallai dê ar ei ol

 

[A fyddai pawb yn cael yr un bwyd?]

Mewn ambell i le, ond nid bob amser

 

[A oedd hi’n arferiad i gadw dyletswydd?]

Oedd

 

[Pa bryd yn ystod y dydd y cedwir dyletswydd?]

Canol dydd ar ol[sic] cinio

 

[Pwy fyddai’n cymryd rhan?]

Y Meistr ar[sic} feistres, yr hwsmon ac eraill oedd yn gallu gwneyd [sic]

 

[A gymerai pawb ran yn ei dro?]

Gwnant os yn medru, byddai pawb yn darllen yn ei dro

 

[A oedd hi’n arferiad i gymryd bwyd rhwng brecwast a chinio?]

Nac oedd

 

[Os felly, pa fwyd?]

 

 

[Beth oedd enw’r pryd?]

 

 

[Ym mh’le y bwyteid ef?]

 

[A oedd amser arbennig i’r pryd hwn?]

 

 

[A faint o’r gloch yr oedd cinio, fel arfer?]

Deuddeg or[sic] gloch or[sic] munyd [sic]

 

[A fyddai pawb yn cael yr un bwyd?]

Mewn ambell fferm, ond bwyta yn y gegin y byddai y teulu ar [sic] gweision ar [sic] morynion yn y briws

 

[Beth oedd y bwyd cyffredin amser cinio?]

Tatws, llaeth a digon o gig eidion

 

[A fyddai pawb yn bwyta yn yr un lle?]

Na ddim ymhob lle, y gwasanaethyddion yn y briws, ar [sic] teulu drwodd yn y gegin

 

[A oedd enw arall ar ginio?]

Ni Chlywais am enw arall ar ginio

 

 

 

[MS 338_0002]

 

 

[A fyddech chi’n bwyta cinio yn y caeau o gwbl?]

Na fyddem mynd ir [sic] ty bob amser

 

[Os felly, a oedd y bwyd yn wahanol?]

 

[Sut oedd galw’r dynion o’r caeau i’r tŷ i gael eu cinio?]

Chwythu Cragen, neu bib

 

[Am faint o’r gloch yr oedd pryd yn y prynhawn?]

Yn yr haf pedwar or [sic] gloch, y gaeaf 6 or [sic] gloch (a tendio y ceffylau tua wyth)

 

[Beth oedd yr enw, neu’r enwau arno?]

Cynwysfwyd

 

[Beth a fwyteid?]

Bara haidd neu gymysg a tê

 

[Ym mh’le y bwyteid y pryd bwyd hwn?]

Ar y caeau yn yr haf, ac yn y ty yn y gaeaf

 

[Am faint o’r gloch yr oedd pryd gyda’r nos?]

Tua wyth or [sic] gloch

 

[Beth oedd yr enw (neu’r enwau) arno?]

Swper

 

[Beth a fwyteid iddo?]

Uwd llaeth neu lefrith

 

[Pwy fyddai yno? (Y gweision er enghraifft?)]

Y gweision ar [sic] morynion

 

[Sut y byddai’r gwaith beunyddiol yn ffitio i mewn?]

Yn drefnus iawn

 

[Pa amser a wneid y godro?]

(Bore)                                      (Prynhawn)

Cyn brecwast haf a gaeaf, gorffen erbyn te chwech yn y gaeaf

a gorffen run fath yn yr haf, sef ar ol te darfod 6 o gloch

 

[A fyddid yn dyrnu â ffust?]

Byddai [?] cyn cof i mi

 

[Pa amser ar y dydd y byddai’r gwragedd yn ymweld â’u cymdogion?]

Yn y prynhawn neu gyda’r nôs

 

[A beth am y dynion?]

Ychydig o amser a gai y gweithwyr i ymweld ond ar y Sul

 

[Beth oedd yr enw yn eich ardal am fynd i alw ar bobl fel hyn? (Yn rhai ardaloedd defnyddir y geiriau ‘cerdded tai’ neu ‘cymowta’, er enghraifft)]

Ymweld a chymydog (troi i mewn)

 

[Sut yr oedd pobl yn eu difyrru eu hunain gyda’r nos yn eu cartrefi?]

Adrodd straeon, merched yn gweu ar[sic] dynion yn gwneyd [sic] canhwyllau brwyn.

Glanhau gêr ceffylau eto.

 

[Am faint o’r gloch yr eid i’r gwely?]

Rhwng naw a deg or [sic] gloch

 

[A wneid unrhyw waith gyda’r nos ar yr aelwyd?]

Gweu ir[sic] merched eto fel yr uchod

 

[A oedd bwyd gwahanol yn y gaeaf a’r hâf?]

Na tebyg fyddai bwyd gydol y flwyddyn

 

 

[MS 338_0003]

 

[Beth oedd enwau’r gwahanol ystafelloedd yn eich ardal?]

Briws, gegin, parlwr, pantri ty llaeth etc.

 

[A oedd bwyd arbennig amser cneifio neu ddyrnu, neu yn ystod y cynhaeaf?]

Byddai bwyd da iawn amser dyrnu, byddai pawb am y goreu [sic]

 

[Beth oedd enwau’r gwahanol fathau o weision a morynion (er enghraifft, ‘hwsmon’, gwas mawr, gas bach)?]

Hwsmon, Pen Certmon, Ail gertmon, Pen Porthwr, Ail borthwr, dyn caled, ail gwas, gwas bach

 

[Beth oedd enwau’r tai allan arferol yn eich ardal?]

Beudy, stabl, cwt lloi, hovel, siedau gwartheg stôr, cwt malu

ysgubor etc.

 

[Unrhyw wybodaeth neu atgofion arall o’ch eiddo ar arferion eich ardal?]

Un arferiad, arfer pobi hefo tywyrch ac eithin,

Corddi llaeth gyda corddwr wyntyll.

Torri yd a gwair hefo pladuriau

Llogi bachgen i wylio brain rhag iddynt godi Swedes.

Cymaint a deuddeg o fechgyn yn teneuo rwdins a dyn yn edrych ar eu hol.

Gwneyd [sic] canwyllau [sic] brwyn

Cofio merched yn cynull[sic] yr yd gymaint a chwech neu wyth ohonynt.

Cofio cario yd trwy y nos hefo goleu’r lleuad

Arfer rhoddi swllt neu ddau o ernes pan yn cyflogi gwâs fel ZEL ar y cytuneb

Hel tail gwartheg wedi sychu yn yr haf, fel tanwydd.