1971 Questionnaire response by Auriol Thomas

Description

Notes by Miss Auriol Thomas, Llandysul on foods and housekeeping. Response to Welsh Folk Museum questionnaire, 1971.

---

Transcription

F71.59 [MS 1715_0001]

 

Patrwm Bwydydd a Chadw Tŷ

 

Tŷ Gwladwr

A.  

1.  Bwyteid cawl gan amlaf i ginio, ond ambell waith, cawsai ei ail dwymo i swper os fyddai peth ar ôl.

2.  brecwast  - wŷ wedi berwi, uwd, cig moch a wyau.

cinio – cawl neu bwyd y cybudd, sef cig mochyn a wynwyn wedi cael eu berwi gyda tatws

te – bara ac ymenyn, jam, caws, bara brith, tarten a byns

swper – cig oer a thatws wedi eu ffrio, cawl wedi ei ail dwymo neu bara llaeth.

brecwast – 8:00 a.m.                      tê – 4:00 p.m.

cinio – 12:30 p.m.                          swper – 8:00 p.m.

3.  Yn y gaeaf ceir tê a biscedi, ond ni cheir ddim yn yr haf. Gelwir hwn yn ‘Dê Deg’

 

B.

1. brecwast – te a bara a menyn, caws

cinio – tatws a chig oer.

tê - yr un fath ar [sic] gaeaf

swper – salad

2. amser Nadolig – mwy o felysion, a bwyd drud, sef, ffrwythau – dathlu geni’r Iesu.

3. haf – cynheuafau[sic] gwair a thatws.

4. Ar ddydd Sul ceir cig fres [sic], tatws, gravi[sic], ac amryw o lysiau.

5. Prynnir[sic] ffagodau, sosej, cig moch, a phicls wynwyn yn y farchnad.

 

 

C.

1. cig fres[sic] neu cyw iâr, amryw o lysiau, tatws wedi eu rhostio, tatws ac wedyn pwdin reis.

2. Nac oedd – dim prydiau[sic] oer.

 

CH

1. gwraig y fferm

2. un o’r morynion yn helpu’r wraig

 

 

[MS 1715_0002]

 

D.

1. gegin, parlwr, ystafell fwrdd a llaethdŷ

 

2. ystafell bwrdd. (gelwir hon yn ystafell ford)

3. yn y llaethdŷ.

4. eu roi [sic] I mewn yn y llaethdŷ ar y meinciau oer, neu mewn cypyrddau mawr

 

Dd.

1. yn y gegin.

2. yn y gegin fach

3. ystafell fwrdd.

4. yn y gegin efo’r teulu

 

E.

1. a) boiler sgot??

b) dysl bridd neu eu hongian i lawr o’r nenfwd.

c) ffiolau, basn, a llwyau pren.

 

2 a) yr oedd llawer o’r bobl yn gwneud llestri pren eu hunain, ond yr oedd turnwyr lleol i’w gael.

b) prynnwyd [sic] y rhain mewn siop lestri.

c) copr, pres a tsieni [sic] – mewn siopau eto.

 

F

1. Dydd Llun – golchi a smwddio.

          “      Mawrth – rhoi glanhau’r llofft.

          “      Mercher – glanhau’r gegin, a gwneud mân bethau eraill, wedyn mynd i’r farchnad yn y prynhawn.

Dydd Iau – glanhau’r tŷ drwyddo, fel dod ar [sic] matiau allan i’w ysgubo, a sgleinio’r celfi. Yn yr haf cawsai’r ffenestri eu glanhau hefyd.

Dydd Gwener – Diwrnod prysur, pobi bara a gwneud cacennau erbyn y Sul.

Dydd Sadwrn – Paratoi erbyn y Sul – rhostio’r cig a gwneud y pwdin. Glanhau’r tatws a’r llysiau i gyd.

Dydd Sul – mynd i’r cwrdd.

2. Rhaid oedd ysgubo’r clos a glanhau esgidiau’r teulu i gyd, a thynnu’r dillad gorau allan o’r cwpwrdd

 

 

[MS 1715_0003]

 

i’w caledi erbyn y Sul.

 

Ff.

 

G.

1. Yn yr haf, byddai’r gŵr yn glanhau’r ardd, a thorri’r cloddiau. Byddai’r wraig yn glanhau’r drôrau. Ambell i noswaith, bydant yn paentio’r drysau tu allan, a’r glwyd.

2. Nid oedd llawer o waith yn mynd ymlaen y tu allan yn y gaeaf am fod y dydd yn fyr. Byddai’r wraig yn gwnio’r dillad y plant (chotio’r), a gwau’r hosannau, ac hefyd siwmperau.

 

Ng.

1. Cinio dydd Sul oherwydd fod ganddynt gyw iâr neu gig fres [sic] ac amryw o lysiau. Ar hyd yr wythnos yr oeddynt yn cael bwyd mwy syml.

2. cenhin [sic], persli, wynwyn a safri.

3. cennin syfi, sibwn, a mint.

 

H.

1. Cawsai ymenyn i wneud o tua fis Mai i fis Medi, am fod y gwartheg allan yn pori, felly yr oedd ganddynt fwy o laeth.

b) Yr oedd y caws yn cael eu[sic] wneud pan oedd y llaeth a dim digon o hufen i wneud ymenyn. Cawsai eu [sic] wneud yn yr haf, ac wedyn eu [sic] storio erbyn y gaeaf.

c) Cawsant datws newydd tua fis Mai, ac hefyd llaeth enwyn am fod ymenyn yn cael ei wneud

ch) diwedd y Gwanwyn – sibwn, letys, berwr, ffa, pys,

Haf – moron, panas, a ffa ffrengig.

d) ‘Roedd y bara ceirch yn cael ei baratoi erbyn y cneifio, fel rhyw fwyd arbennig gyda bara ymenyn a chaws. Cawsai ei fwyta hefyd pan fyddai pobl ddieithr yn ymweld â’r teulu.

dd) Cedwi’r[sic] y rhain mewn ffordd arbennig erbyn y gaeaf.

 

 

[MS 1715_0004]

 

e) Bwyteid pysgod. Ceid rhai o’r môr mewn siop bysgod, ond deliwyd rhai mewn afonydd agos. Ceir un neu fwy o fathau o bysgod drwy’r flwyddyn.

f) cegddu, hadog, lleden, macrell – o’r môr.

brithyll, gwyniedyn ac eog – yn yr afonydd agos

ff) Bwytawsant gwningen wedi ei rhostio, berwi, neu mewn stiw. Yr oedd ysgyfarnog yn cael ei ystyried fel moethyn. Rhostiwyd ffesant.

 

I

a) Bwytawyd crempog ar Fawrth Ynyd ac amser  benblwydd y feistres.  – Chwerfor 23^ain.

b) bwytawyd cig llo ar y pasg

c) Cynhaeaf gwair – berwi’r cig moch a serio y croen â siwgwr brown, tatws newydd, pys, wedyn digon o bwdin reis a chwrens, ac ar ôl y cyfan, yfant ddigon o gwrw sinsir o waith cartref.

ch) I swper ar ôl gorffen y cynhaeaf, cawsant gig oer, bara ymenyn, a bara brith.

d) gwŷdd, bara ymenyn, a llaeth.

dd) gwŷdd neu porc.

 

L

a) lladdwyd mochyn tua fis Tachwedd.

b)

c)

ch) saets, teim, persli, a cennin syfi, safri.

d) gwneud llawer o jam – mwyar, plums, gwsberins, cwrens coch a du.

dd) Na.

e) Byddant yn piclo wynwyn a bresych coch.

f) Cochwyd pysgod.

 

Ll.

1. bara llaeth, sucan, wyiau[sic].

2. rhosmari i annwyd ac hefyd blodau’r ysgawen.

 

 

[MS 1715_0005]

 

M. llaeth buwch, wyau ac uwd

 

N. 1) Berwi cig mochyn neu eidion

2)

 

O. Bara menyn, caws, cacennau – cacen ferem, a teisen lap.

 

P. a) gwneud bara planc, tato rhost a thato drwy’r pil.

 

Ph. a)

b)

 

R. 1) y wermod lwyd, y gamil, rhosmari

2) rhai – ee, eli eryrod.

 

 

[MS 1715_0006]

 

iii) Na

 

Rh.

1. swatio hwy

2. cathod a trapiau

3. holltu a’u hongian

4. camphor

5. mynd allan ar gwely plu unwaith y flwyddyn

 

S.

1.

2. Dechrau’r flwyddyn – gwneud siwt i’r gŵr.

3. Gwinio. Prynasant y gwlanen yn ffair Glyngaeaf.

4. a) ffatrioedd gwlan a’r marchnadoedd.  b) gwely pluf

5.

6.

 

T

1. arian y wyau. Yr oedd y gŵr yn gweithio.

2. tê, swgwr [sic], blawd.

3. cael y defnydd yn y ffair a gwna’r teiliwr hwy

 

 

[MS 1715_0007]

 

iii) Na

 

Rh.

1. swatio hwy

2. cathod a trapiau

3. holltu a’u hongian

4. camphor

5. mynd allan a’r gwely plu unwaith y flwyddyn.

 

S.

1.

2. Dechrau’r flwyddyn – gwneud siwt i’r gŵr.

3. Gwinio. Prynasant y gwlanen yn ffair Glyngaeaf.

4. a) ffatrioedd gwlan a’r marchnadoedd.  B) gwely pluf

5.

6.

 

T

1. arian y wyau. Yr oedd y gŵr yn gweithio.

2. tê, swgwr [sic], blawd.

3. cael y defnydd yn y ffair a gwna’r teiliwr hwy.

4. Cael eu gwneud gan seiri.   Na.

 

Th.

1. Dillad hen am y plant; byw mewn tai bach – teuluoedd mawr iawn.

2. os byddai’r haf wedi bod yn wlyb a’r cynhaeaf wedi eu distriwio.

3. Oedd.  Eu llosgi.

4. gwerthu wyau, ymenyn, cyw iar, gw^yddau a llaeth enwyn.