Dewi Emrys

Description

Dewi Emrys (1881-1952). Bardd a aned yng Ngheinewydd, Cer., ond a fagwyd yn Rhosycaerau, Penf. Newyddiaduraeth oedd ei alwedigaeth gyntaf ond ar ôl astudio yng Ngholeg Presbyteraidd Caerfyrddin ordeiniwyd ef yn weinidog a bu'n gweinidogaethu yn Nowlais, Bwcle, Pontypridd a Llundain. Dychwelodd at newyddiadura yn 1918, gan fyw bywyd bohemaidd yn Llundain, ond ymsefydlodd yn Nhalgarreg, Cer., yn 1940. Enillodd y Goron yn Eisteddfod Genedlaethol 1926 a'r Gadair yn 1929, 1930, 1943, ac 1948; cyhoeddwyd rhai o'i gerddi arobryn megis 'Y Gan ni Chanwyd' (1929) ar ffurf pamffledyn. Yr oedd yn awdur dwy gyfrol o gerddi, Y Cwm Unig (1930) a Cerddi'r Bwthyn (1950); cyhoeddwyd y gyfrol goffa Wedi Storom (1965) wedi iddo farw. Ysgrifennodd hefyd gyfrol o ysgrifau (1937), llyfr ar y gynghanedd, Odl a Chynghanedd (1937), ac o dan yr enw David Emrys, gyfrol o gerddi yn Saesneg, Rhymes of the Road (1928). Fel golygydd y golofn farddol 'Y Babell Awen' yn Y Cymro (1936-52), yr oedd yn ddylanwad pwysig ar feirdd eraill a chyhoeddodd bigion o farddoniaeth ei ddisgyblion yn y gyfrol Cerddi'r Babell (1938). Er bod Dewi Emrys yn llenor toreithiog ac yn gymeriad lliwgar, nid oes llawer o werth parhaol i fawr o'i waith; yr enwocaf o'i gerddi yw 'Pwll Deri', a ysgrifennwyd yn nhafodiaith Gymraeg sir Benfro. Ysgrifennwyd cofiant y bardd gan Eluned Phillips (1971); gweler hefyd y nodyn bywgraffyddol gan D. Jacob Davies yn Wedi Storom (1965), y ddarlith gan T. Llew Jones (1981) a'r erthygl gan Donald Evans yn Deri o'n Daear Ni (gol. D. J Goronwy Evans, 1984). Daw'r wybodaeth o'r Cydymaith i Lenyddiaeth Cymru: Argraffiad Newydd (gol. Meic Stephens, Caerdydd 1997).

• http://www.literaturewales.org/ (link opens in new window)